A A
Tekstgrootte De tekst kan niet kleinerTekst groter maken
English Nederlands

Meningitis

Hieronder kunt u informatie vinden over bacteriële, virale en chronische meningitis.

Hersenvliesontsteking - bacteriëel

Bacteriële meningitis

Hersenvliesontsteking (meningitis) is een infectie van de hersenvliezen die door zowel bacteriën als virussen veroorzaakt kan worden. Vooral bacteriële meningitis is een levensbedreigende aandoening, waar patiënten snel aan kunnen overlijden. Ondanks goede antibiotica en snelle behandeling overlijdt nog steeds 25% van de patiënten. Patiënten die het overleven hebben vaak restverschijnselen zoals doofheid, een verlamming of concentratie- en geheugenklachten.

Dankzij vaccinatie is het voorkomen van bacteriële hersenvliesontsteking bij kinderen de laatste 20 jaar flink afgenomen en komt de ziekte nu vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen. De meest voorkomende bacteriën zijn de pneumokok (Streptococcus pneumoniae) en de meningokok (Neisseria meningitidis). De meningokok komt vooral voor bij kinderen en jongvolwassenen (15-25 jaar), en de pneumokok met name bij zuigelingen en ouderen. Hersenvliesontsteking wordt regelmatig veroorzaakt door de bacterie bij een oor- of bijholteinfectie de hersenvliezen kan binnendringen. Symptomen kunnen in het begin lijken op een flinke griep, waarna kenmerkende verschijnselen als heftige hoofdpijn, misselijkheid, een stijve nek en sufheid ontstaan. De ziekte kan zeer snel verlopen en daarom is het belangrijk dat het snel herkend wordt. Om de diagnose te stellen is een ruggenprik noodzakelijk, waarna de bacterie in het hersenvocht kan worden aangetoond. Soms is het nodig voor de ruggenprik een CT-scan van het hoofd te maken om te zien of er geen andere ziekte, zoals een hersenabces, speelt. Bacteriële hersenvliesontsteking wordt behandeld met antibiotica en ontstekingsremmers (dexamethason).

Ook als de behandeling gestart is kunnen helaas nog veel complicaties ontstaan. Mensen met bacteriële hersenvliesontsteking kunnen gehoorsverlies ontwikkelen (20-25%), een beroerte krijgen (20-25%), epilepsie (25%), of een waterhoofd (hydrocephalus, 5%). Vanwege de complicaties kan het nodig zijn tijdens de opname een nieuwe scan van het hoofd te maken (CT of MRI), een hersenfilmpje (EEG) of een nieuwe ruggenprik. De behandeling met antibiotica moet 1 tot 3 weken worden gegeven, afhankelijk van welke bacterie wordt gevonden. Het kan noodzakelijk zijn dat de patiënt door andere specialisten wordt nagekeken, bijvoorbeeld door een cardioloog om een hartklepontsteking vast te stellen, of een KNO arts om aan een oorontsteking te opereren of een gehoorimplantaat te plaatsen bij gehoorsverlies.

Hersenvliesontsteking - viraal

Virale hersenvliesontsteking / hersenontsteking

Virussen kunnen zowel een hersenvliesontsteking (meningitis) als een hersenontsteking (encefalitis) geven. Hersenvliesontsteking door virussen is over het algemeen minder ernstig dan bacteriële hersenvliesontsteking of virale hersenontsteking. De ziekte lijkt op een heftige griep en gaat na enkele dagen spontaan weer over. Behandeling hiervan is vaak niet nodig, behalve met pijnstillers voor de hoofdpijn.

Een hersenontsteking door virussen is een zeer ernstig ziektebeeld, waarbij patiënten vaak met klachten van epilepsieaanvallen, koorts en gedragsveranderingen of zelfs in coma op de eerste hulp komen. Ook hier kan de ziekte met een ruggenprik vastgesteld worden, door het virus in het hersenvocht aan te tonen, maar is een scan van de hersenen ook vaak nodig. Behandeling van de virale hersenontsteking gebeurt met antivirale medicijnen via het infuus (aciclovir). Helaas is de sterfte nog hoog en houden veel patiënten die het overleven geheugenklachten over.

Hersenvliesontsteking - chronisch

Chronische hersenvliesontsteking

Een chronische hersenvliesontsteking is een ontsteking van de hersenvliezen die een maand of langer aanhoudt. Oorzaken hiervan kunnen infecties zijn die (zeer) langzaam verlopen, bijvoorbeeld tuberculose, HIV, of syfilis. Vaak wordt ook gedacht aan ziekten die door dieren, teken of insecten overdraagbaar kunnen zijn (bijvoorbeeld kattenkrabziekte, ziekte van Lyme of West nile virus) of tropische infecties die vanuit het buitenland mee teruggenomen kunnen worden. Maar ook andere oorzaken dan infecties kunnen dit ziektebeeld veroorzaken zoals medicijngebruik, vormen van kanker, en ontstekingsziekten zoals sarcoidose. Patiënten met een chronische hersenvliesontsteking kunnen allerlei soorten klachten hebben zoals koorts, hoofdpijn, misselijkheid, geheugenstoornissen of verwardheid. Deze klachten ontwikkelen zich vaak geleidelijk en kunnen wisselen van ernst.

Om een diagnose te kunnen stellen is vaak uitgebreid onderzoek nodig, met onder andere bloedonderzoek, vaak meerdere ruggenprikken, en scans van de hersenen of andere lichaamsdelen. Aangezien er regelmatig geen diagnose gesteld kan worden wordt soms op proef gestart met behandeling, zonder dat helemaal duidelijk is wat er aan de hand is. De reactie op de behandeling is dan ook een belangrijk gegeven om vast te stellen welke ziekte het is. Omdat het moeilijk te achterhalen kan zijn wat er aan de hand is worden mensen met chronische meningitis vaak naar het AMC doorverwezen voor een tweede mening.

Nu op twitter

RT @Sarcoïdosewijzer AMC: De website is live! Voor informatie over sarcoïdose en ons verwijzingscentrum ga naar sarcoidosewijzer.nl #AMC #sarc…

     
 

In samenwerking met

Neuroinfecties Amsterdam werkt samen met de volgende instanties en bedrijven:

ERC: European Research Council NWO ZonMw AMC: Academisch Medisch Centrum Stichting Steun Emma Kinderziekenhuis AMC